Η παρούσα εργασία αποτελεί ένα εγχείρημα προσέγγισης των τραγουδιών των Πομάκων της Θράκης, κυρίως της περιοχής της Ξάνθης, με στόχο τη συγκέντρωση, την ανάλυση και την ερμηνεία των πληροφοριών που εμπεριέχει η λαϊκή ποίηση της συγκεκριμένης πληθυσμιακής/εθνοτικής ομάδας, οι οποίες, μέσα από τις αναφορές στον χρόνο, τον τόπο, τα ιστορικά γεγονότα, τις σημαντικές παραμέτρους της κοινωνικής ζωής, διαμορφώνουν την ιδιαίτερη ταυτότητα των Πομάκων. Τα στοιχεία που εντοπίζονται και επανέρχονται σταθερά στα κείμενα των πομακικών τραγουδιών αναπαριστάνουν σημαντικές όψεις της ιστορικής και της κοινωνικής πραγματικότητας. Στις υπό μελέτης πηγές - τα τραγούδια των Πομάκων της Θράκης - αναδύονται οι ιστορικοί και κοινωνικοί χώροι, τα σημαντικά γεγονότα που καθορίζουν τη ζωή τους, οι σχέσεις με την εξουσία, οι συνέπειες των πολεμικών συγκρούσεων που αγγίζουν με έναν ή άλλον τρόπο την περιοχή και τη δράση των «περιθωριακών» ομάδων και αντανακλώνται τα στοιχεία της ταυτότητάς τους. Η εργασία περιορίζεται στην αξιοποίηση συγκεκριμένων κατηγοριών τραγουδιών ως πηγών – των ιστορικών, των κλέφτικων και των «ληστρικών» που σύμφωνα με τους μελετητές αποτελούν υποκατηγορία των κλέφτικων. Η ανάλυση επικεντρώνεται στη διερεύνηση και την ανάδειξη των αποτυπωμένων ταυτοτικών πληροφοριών και των κυριότερων κοινωνικών πραγματικοτήτων, τοποθετημένων σε συγκεκριμένα ιστορικοκοινωνικά συγκείμενα. Η βασική μέθοδος που εφαρμόζεται είναι η Ανάλυση Περιεχομένου (Qualitative Content Analysis) (Denzin 1989· Fairclough 2003). Εξετάζονται συνολικά εικοσιεπτά πομακικά τραγούδια, τα οποία προέρχονται κυρίως από τα χωριά της περιοχής της Ξάνθης, αλλά και από την ευρύτερη περιοχή της βουλγαρικής Ροδόπης. Καθώς ο σκοπός της έρευνας είναι διττός, η ανάλυση στηρίζεται σε δυο βασικούς άξονες που καθορίζουν επίσης τη διάρθρωση της εργασίας: πρώτον, στην ανίχνευση και την ανάδειξη των πληροφοριών που αντικατοπτρίζουν την ιδιαίτερη ταυτότητα των Πομάκων, μέσα από την αποτύπωση και την επεξεργασία των ιστορικών και των κοινωνικών γεγονότων και δεύτερον, στην αποκάλυψη ορισμένων σημαντικών κοινωνικών πραγματικοτήτων που αποτελούν το υπόβαθρο των εθνοτικών σχέσεων.Διευκρινίζουμε ότι οι κοινωνικές και οι ιστορικές όψεις είναι άρρηκτα συνυφασμένες, η οριοθέτησή τους συχνά καθίσταται δύσκολη, ωστόσο εξυπηρετεί και διευκολύνει την ανάλυση.

Μάρκου Γ. 2022. Δημοτικά τραγούδια των Πομάκων της Θράκης: Ταυτοτικές πληροφορίες και κοινωνικές πραγματικότητες. Πτυχιακή εργασία. Άρτα: Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Σχολή Μουσικών Σπουδών. Τμήμα Μουσικών Σπουδών.